Γερμανικό Δικαστήριο Εξετάζει την Απαγόρευση Περιοδικού της Ακροδεξιάς σε μια Δίκη-Ορόσημο για την Ελευθερία του Τύπου

Μια νομική αναμέτρηση υψηλού διακυβεύματος στη Λειψία

Στις 10 Ιουνίου 2025, το Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο στη Λειψία κίνησε τις διαδικασίες σε μια υπόθεση που έχει καταλήξει να συμβολίζει μια σύγκρουση μεταξύ των συνταγματικών αξιών της Γερμανίας και των ορίων της ελευθερίας του Τύπου. Το αντικείμενο της δίκης είναι Кόμπακτ, ένα αυτοαποκαλούμενο αντιπολιτευόμενο περιοδικό και εταιρεία μέσων ενημέρωσης που κατηγορείται από τις ομοσπονδιακές αρχές για προώθηση ακροδεξιού εξτρεμισμού, αντισημιτισμού και συνωμοτικού περιεχομένου.

Η δίκη προέρχεται από μια αμφιλεγόμενη κίνηση τον Ιούλιο του 2024, όταν η τότε υπουργός Εσωτερικών Νάνσι Φέζερ διέταξε την απαγόρευση της Compact GmbH, του εκδότη του... Кόμπακτ περιοδικό. Η Φέζερ επικαλέστηκε το Άρθρο 9 του Θεμελιώδους Νόμου της Γερμανίας και τον Vereinsgesetz (Νόμο περί Συνδέσμων), υποστηρίζοντας ότι το μέσο ενημέρωσης δεν έκανε απλώς ρεπορτάζ αλλά υπονόμευε ενεργά τη συνταγματική τάξη. Το γραφείο της περιέγραψε το Compact ως κεντρική πλατφόρμα για την εξτρεμιστική ιδεολογία στη Γερμανία, με στενούς δεσμούς με ομάδες όπως το Κίνημα Ταυτότητας και το περιφερειακό ακροδεξιό κόμμα. Ελεύθερη Σαξονία.

Εκρηκτικοί ισχυρισμοί και συνταγματικά όρια

Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος (BfV), η εσωτερική υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας, είχε από καιρό χαρακτηρίσει την Compact ως μέρος αυτού που αποκαλεί οικοσύστημα της «νέας δεξιάς». Στην έκθεσή της του 2023, η υπηρεσία σημείωσε ότι η Compact δημοσίευε συστηματικά υλικό εχθρικό προς τους δημοκρατικούς θεσμούς και προωθούσε θεωρίες συνωμοσίας. Θέματα εθνοτικού εθνικισμού, αντισημιτισμού και ιστορικού αναθεωρητισμού ήταν επαναλαμβανόμενα στοιχεία, ανέφερε η BfV.

Ο αρχισυντάκτης του περιοδικού, Γιούργκεν Έλσεσερ, πρώην αριστερός που έγινε ακροδεξιός ηγέτης, αναφέρεται ανοιχτά στο Compact ως μέρος ενός «κινήματος αντίστασης». Στο δικαστήριο, οι ομοσπονδιακοί δικηγόροι επικαλέστηκαν δηλώσεις του Έλσεσερ όπως «Θέλουμε να ανατρέψουμε αυτό το καθεστώς», που έγιναν κατά τη διάρκεια μιας γκαλά συγκέντρωσης χρημάτων το 2023, ως απόδειξη της μαχητικής στάσης του περιοδικού ενάντια στους δημοκρατικούς κανόνες.

Ωστόσο, παρά τη σοβαρότητα αυτών των κατηγοριών, ο Elsässer και η νομική του ομάδα υποστηρίζουν ότι η έκδοση παραμένει μια νόμιμη λειτουργία των μέσων ενημέρωσης. Οι δικηγόροι του επιμένουν ότι η Compact ασχολείται με «δημοσιογραφία με πεποίθηση» και όχι με πολιτικό ακτιβισμό. Υποστηρίζουν ότι η αμφιλεγόμενη γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε σε προηγούμενα τεύχη - συμπεριλαμβανομένων όρων όπως «μετανάστευση αντικατάστασης» και «όπλο μετανάστευσης» - εμπίπτει στα όρια της προστατευόμενης γνώμης βάσει του Άρθρου 5 του Βασικού Νόμου, το οποίο εγγυάται την ελευθερία του Τύπου και του λόγου.

Εντάσεις στην αίθουσα του δικαστηρίου και στρατηγικοί ελιγμοί

Η ατμόσφαιρα της αίθουσας του δικαστηρίου κατά την πρώτη ημέρα των ακροάσεων αντανακλούσε το ιδεολογικό φορτίο της υπόθεσης. Ο Elsässer εισήλθε στην αίθουσα του δικαστηρίου υπό τα χειροκροτήματα των υποστηρικτών του. Καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, οι νομικοί του εκπρόσωποι αντιτάχθηκαν σθεναρά στη διαδικασία. Ένας δικηγόρος, ο Ulrich Vosgerau - γνωστός για την υπεράσπιση του ακροδεξιού AfD σε προηγούμενες υποθέσεις - εξέφρασε ακόμη και ανησυχίες για δικαστική μεροληψία, προκαλώντας μια αυστηρή αλλά ψύχραιμη αντίδραση από τον πρόεδρο δικαστή Ingo Kraft.

Η συζήτηση επεκτάθηκε γρήγορα σε θεμελιώδη νομικά ερωτήματα. Μπορεί μια εταιρεία μέσων ενημέρωσης να απαγορευτεί βάσει του νόμου περί ενώσεων; Δικαιολογεί η αμφιλεγόμενη συντακτική γραμμή ενός περιοδικού μια τόσο αυστηρή ενέργεια από το κράτος; Ο δικαστής Kraft αμφισβήτησε εάν το Compact ήταν απλώς ένα μέσο ενημέρωσης ή αν ήταν μέρος ενός ενορχηστρωμένου δικτύου που στόχευε στην αποσταθεροποίηση της δημοκρατικής κοινωνίας.

Οι ομοσπονδιακοί δικηγόροι επεσήμαναν την οργάνωση των εκδηλώσεων «Μπλε Κύμα» από την έκδοση, οι οποίες, όπως ισχυρίστηκαν, ήταν προεκλογικές δραστηριότητες υποστήριξης του AfD και όχι απλές προωθητικές ενέργειες στα μέσα ενημέρωσης. Οι εκπρόσωποι της Compact αντέτειναν ότι επρόκειτο για δημόσια φεστιβάλ που προωθούσαν το περιοδικό και όχι για πολιτικές συγκεντρώσεις. Επέμειναν ότι το συντακτικό τους προσωπικό εργαζόταν αποκλειστικά για το περιεχόμενο και ότι οποιαδήποτε επικάλυψη με πολιτικά γεγονότα ήταν τυχαία.

Μια επισφαλής ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας

Το δικαστήριο της Λειψίας είχε ήδη αποφανθεί τον Αύγουστο του 2024 ότι η Compact μπορούσε να συνεχίσει να λειτουργεί όσο η κύρια υπόθεση βρισκόταν υπό εξέταση. Εκείνη την εποχή, το δικαστήριο αναγνώρισε το ανησυχητικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένης της δυσφήμισης των μεταναστών, αλλά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα αποδεικτικά στοιχεία δεν ήταν ακόμη αρκετά ισχυρά για να δικαιολογήσουν πλήρη απαγόρευση — μια απόφαση που υπογράμμιζε τον υψηλό νομικό φραγμό για την καταστολή του λόγου σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Τώρα, με την πλήρη δίκη σε εξέλιξη, το δικαστήριο πρέπει να αξιολογήσει εάν το περιεχόμενο και οι λειτουργίες του Compact πραγματικά υπερβαίνουν τα συνταγματικά όρια. Οι ομοσπονδιακοί εκπρόσωποι υποστηρίζουν ότι η γλώσσα που χρησιμοποιείται στις δημοσιεύσεις του Compact - συμπεριλαμβανομένων των αναφορών σε μια «ψυχρή γενοκτονία» του γερμανικού λαού - δεν επιδέχεται καλοπροαίρετη ερμηνεία και αντανακλά σαφώς ρατσιστική ιδεολογία.

Από την άλλη πλευρά, η ομάδα του Elsässer συνεχίζει να παρουσιάζει το περιοδικό ως πλατφόρμα διαφωνίας, αν και ριζοσπαστική, που εξακολουθεί να λειτουργεί εντός των γερμανικών νόμων περί μέσων ενημέρωσης. Υποστηρίζουν ότι ενώ το έντυπο μπορεί να ενισχύει τις περιθωριακές φωνές, δεν συντονίζει την πολιτική δράση ούτε αντιπροσωπεύει μια απαγορευμένη οργάνωση.

Επιπτώσεις για τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης και τη δημοκρατία

Η απόφαση, όποτε και αν εκδοθεί, θα μπορούσε να έχει σαρωτικές επιπτώσεις. Η απόφαση για την επικύρωση της απαγόρευσης θα σηματοδοτούσε μια από τις σημαντικότερες χρήσεις του γερμανικού νόμου περί ενώσεων εναντίον μιας οντότητας μέσων ενημέρωσης τις τελευταίες δεκαετίες. Θα σηματοδοτούσε την προθυμία του κράτους να περιορίσει ακόμη και τις οριακές περιπτώσεις εξτρεμισμού στο όνομα της συνταγματικής προστασίας. Αντίθετα, μια απόφαση κατά της απαγόρευσης θα μπορούσε να ενισχύσει την ευρεία νομική ασπίδα που παρέχεται στους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης, ακόμη και σε εκείνους που λειτουργούν στο πολιτικό περιθώριο.

Η πρόκληση του δικαστηρίου είναι να χαράξει μια σαφή γραμμή —αν μπορεί να χαραχθεί— μεταξύ της ελευθερίας του Τύπου και της ανατρεπτικής προπαγάνδας σε μια δημοκρατία που εξακολουθεί να φέρει τα σημάδια του ολοκληρωτισμού. Αυτή η ισορροπία δεν είναι μόνο νομικά περίπλοκη αλλά και πολιτικά εκρηκτική, καθώς οι υποστηρικτές και οι επικριτές της απαγόρευσης παρακολουθούν στενά για σημάδια προηγούμενου.

Η επόμενη φάση της δίκης έχει προγραμματιστεί να συνεχιστεί αυτήν την εβδομάδα. Η ημερομηνία έκδοσης της τελικής ετυμηγορίας παραμένει αβέβαιη, αλλά οι αρχές ασφαλείας προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο η απόφαση να τους δώσει τη δυνατότητα να επιβάλουν μόνιμη απαγόρευση, εάν επιβεβαιωθεί.