Η Γερμανία λανσάρει ατζέντα υψηλής τεχνολογίας για να ξεφύγει από την «παγίδα της μεσαίας τεχνολογίας»

Η Γερμανία ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ενίσχυση της καινοτομίας και την ανάκτηση της τεχνολογικής πρωτοπορίας με την έναρξη της «Ατζέντας Υψηλής Τεχνολογίας» της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Με την υποστήριξη του Καγκελάριου Friedrich Merz και της Υπουργού Έρευνας Dorothee Bär, η στρατηγική επιδιώκει να ενισχύσει έξι βασικούς τομείς, να επιταχύνει την εμπορευματοποίηση των επιστημονικών ανακαλύψεων και να αποκαταστήσει τον ρόλο της Γερμανίας ως παγκόσμιας βιομηχανικής δύναμης.

Μια ώθηση για την ενίσχυση της δύναμης καινοτομίας της Γερμανίας

Η Ατζέντα Υψηλής Τεχνολογίας σηματοδοτεί την πιο εκτεταμένη πρωτοβουλία έρευνας και ανάπτυξης της κυβέρνησης εδώ και χρόνια. Μιλώντας στην εναρκτήρια εκδήλωση στο Gasometer του Βερολίνου, ο Καγκελάριος Merz δήλωσε ότι η Γερμανία δεν πρέπει πλέον να επιτρέπει στον εαυτό της να υστερεί έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας στις μελλοντικές τεχνολογίες. «Η Γερμανία έχει τεράστιο δυναμικό. Απλώς πρέπει να το φέρουμε στο δρόμο», δήλωσε ο Merz, τονίζοντας την ανάγκη να μεταφραστεί η ακαδημαϊκή επιτυχία σε απτά προϊόντα και υπηρεσίες.

Η υπουργός Έρευνας Ντόροθι Μπερ περιέγραψε την πρωτοβουλία ως «νέα αρχή» για την τεχνολογική πολιτική της χώρας. Κάλεσε τα πανεπιστήμια, τις νεοσύστατες επιχειρήσεις και τις μεγάλες εταιρείες να συνεργαστούν στενότερα. «Θέλουμε να μετατρέψουμε την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία σε Δημοκρατία Υψηλής Τεχνολογίας», είπε. Το πρόγραμμα στοχεύει στη σύσφιξη της σύνδεσης μεταξύ έρευνας και βιομηχανίας και στη δημιουργία ενός μακροπρόθεσμου πλαισίου για οικονομική ανάπτυξη με γνώμονα την καινοτομία.

Ξεφεύγοντας από την «παγίδα της μεσαίας τεχνολογίας»

Οι ειδικοί λένε ότι η ατζέντα είναι ένα απαραίτητο βήμα για να ξεπεραστεί αυτό που κάποιοι αποκαλούν «παγίδα της μεσαίας τεχνολογίας» — μια κατάσταση όπου η Γερμανία υπερέχει στην παραδοσιακή βιομηχανική μηχανική αλλά υστερεί σε τεχνολογίες επόμενης γενιάς, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η κβαντική υπολογιστική. Η καθηγήτρια Carolin Häussler του Πανεπιστημίου του Passau εξήγησε ότι ενώ η Γερμανία παραμένει ισχυρή στις τεχνολογίες μεσαίου επιπέδου, της λείπει η ταχύτητα και η επενδυτική κουλτούρα που απαιτούνται για καινοτομία υψηλού κινδύνου.

Η Ατζέντα Υψηλής Τεχνολογίας στοχεύει να κλείσει αυτό το κενό μέσω στοχευμένης χρηματοδότησης, καλύτερου συντονισμού της έρευνας και κινήτρων για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Με 18 δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν διατεθεί για αρκετά χρόνια, η κυβέρνηση ελπίζει να τονώσει τόσο την ακαδημαϊκή όσο και τη βιομηχανική ανάπτυξη, αν και οι αναλυτές προειδοποιούν ότι ο παγκόσμιος ανταγωνισμός -ιδίως από τους αμερικανικούς και κινεζικούς τεχνολογικούς κολοσσούς- θα απαιτήσει πολύ μεγαλύτερες επενδύσεις για την επίτευξη ισότητας.

Έξι βασικές τεχνολογίες για την εξασφάλιση του μέλλοντος

Η ατζέντα προσδιορίζει έξι τεχνολογικούς τομείς ως κεντρικούς για την οικονομική και επιστημονική στρατηγική της Γερμανίας: τεχνητή νοημοσύνη, κβαντικές τεχνολογίες, μικροηλεκτρονική, βιοτεχνολογία, κλιματικά ουδέτερη παραγωγή ενέργειας και βιώσιμη κινητικότητα. Κάθε ένας από αυτούς τους τομείς θα λάβει σημαντική χρηματοδότηση και κανονιστική υποστήριξη που έχει σχεδιαστεί για να επιταχύνει τις καινοτομίες και να ενισχύσει την εθνική ανθεκτικότητα.

Στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, η Γερμανία στοχεύει να παράγει το 10% του ΑΕΠ της από εφαρμογές που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη έως το 2030. Η νέα χρηματοδότηση θα στοχεύσει σε νεοσύστατες επιχειρήσεις και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις για να βοηθήσει στην ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στην υγειονομική περίθαλψη, τη μεταποίηση και τη διοίκηση. Η κυβέρνηση θέλει επίσης να ιδρυθεί ένα από τα επόμενα «γιγαεργοστάσια» τεχνητής νοημοσύνης της Ευρώπης σε γερμανικό έδαφος.

Οι κβαντικές τεχνολογίες και η μικροηλεκτρονική λαμβάνουν ιδιαίτερη προσοχή. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να επεκτείνει την εγχώρια παραγωγή τσιπ, ώστε η Γερμανία να καταστεί ο κορυφαίος κόμβος ημιαγωγών της Ευρώπης. «Θέλουμε ισχυρά τσιπ σχεδιασμένα στη Γερμανία», δήλωσε ο Bär, αναγνωρίζοντας τα εμπόδια που ακολούθησαν την απόφαση της Intel να ακυρώσει ένα σχεδιαζόμενο εργοστάσιο τσιπ αξίας 30 δισεκατομμυρίων ευρώ στο Μαγδεμβούργο.

Η τεχνολογία ως οικονομική σανίδα σωτηρίας

Στην εκδήλωση έναρξης του Hightech Agenda, επιχειρηματίες, ερευνητές και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής παρουσίασαν παραδείγματα πρωτοποριακών καινοτομιών που ήδη αναδύονται στη Γερμανία. Ένα από τα παραδείγματα που ξεχώρισαν ήταν η Evasive Robotics από τη Δρέσδη, η οποία αναπτύσσει προσαρμοστικούς ρομποτικούς βραχίονες ικανούς να συνεργάζονται με ανθρώπους και να μαθαίνουν μέσω της παρατήρησης. Ο καθηγητής Frank Fitzek, ο οποίος επιβλέπει το έργο στο TU Dresden, περιέγραψε τα ρομπότ ως μια λύση για τις μικρές επιχειρήσεις που αγωνίζονται με ελλείψεις εργατικού δυναμικού, από αρτοποιεία μέχρι μεταλλουργεία.

Αυτές οι τεχνολογίες, είπε, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη γηράσκουσα οικονομία της Γερμανίας να παραμείνει ανταγωνιστική και να μετριάσει την έλλειψη εργατικού δυναμικού αυτοματοποιώντας επαναλαμβανόμενες εργασίες. Τέτοια παραδείγματα καταδεικνύουν πώς η Ατζέντα Υψηλής Τεχνολογίας στοχεύει να συνδυάσει την ακαδημαϊκή έρευνα με πρακτικές εφαρμογές που ωφελούν άμεσα την οικονομία.

Εμπορευματοποίηση και Αλλαγή Νοοτροπίας

Η υπουργός Bär τόνισε ότι η Γερμανία πρέπει να απαλλαγεί από τους δισταγμούς της απέναντι στην εμπορευματοποίηση των επιστημονικών επιτευγμάτων. «Καμία χώρα δεν κρύβει τους πρωταθλητές της όπως η Γερμανία», είπε, προσθέτοντας ότι η καινοτομία πρέπει επίσης να σημαίνει επιχειρηματική επιτυχία. Τα σχόλιά της αντανακλούσαν την αυξανόμενη ανησυχία ότι το επιφυλακτικό κανονιστικό περιβάλλον της χώρας συχνά επιβραδύνει την πρόοδο και αποθαρρύνει τις επενδύσεις.

Η Bär απέρριψε την κριτική ότι οι πολιτικές της ευνοούν τον ιδιωτικό κλάδο, υποστηρίζοντας ότι οι συνεργασίες μεταξύ κυβέρνησης, επιστήμης και επιχειρήσεων είναι απαραίτητες για να μετατραπεί η έρευνα σε πραγματικό αντίκτυπο. «Πρέπει να γίνει φυσιολογικό στη Γερμανία να εμπορευματοποιείται η καινοτομία - και να κερδίζονται χρήματα από αυτήν», είπε.

Ισορροπία ταχύτητας και βιωσιμότητας

Ενώ ο ενθουσιασμός για την Ατζέντα Υψηλής Τεχνολογίας είναι ευρέως διαδεδομένος, ορισμένοι ειδικοί παραμένουν επιφυλακτικοί. Ιδρυτές νεοσύστατων επιχειρήσεων, όπως ο Daniel Schall της Black Semiconductor με έδρα το Άαχεν, προειδοποιούν ότι τα κυβερνητικά προγράμματα από μόνα τους δεν μπορούν να κλείσουν το επενδυτικό χάσμα με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές. «Στις ΗΠΑ, οι εταιρείες ξοδεύουν εκατοντάδες εκατομμύρια την ημέρα στην έρευνα για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Πρέπει να σκεφτόμαστε σε παρόμοιες διαστάσεις», είπε.

Άλλοι τονίζουν ότι η μακροπρόθεσμη επιτυχία εξαρτάται από τη δημιουργία ενός βιώσιμου οικοσυστήματος —ενός που περιλαμβάνει ισχυρή εκπαίδευση, ψηφιακές υποδομές και πρόσβαση σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Χωρίς αυτά τα στοιχεία, οι παρατηρητές φοβούνται ότι οι προσπάθειες της Γερμανίας θα μπορούσαν να σταματήσουν πριν αποφέρουν μετρήσιμα οικονομικά οφέλη.

Οι ιδιωτικές επενδύσεις θεωρούνται κλειδί

Παρά τον προϋπολογισμό των 18 δισεκατομμυρίων ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης για την καινοτομία στη Γερμανία εξακολουθεί να προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα. Η κυβέρνηση ελπίζει ότι η Ατζέντα Υψηλής Τεχνολογίας θα λειτουργήσει ως καταλύτης, ενθαρρύνοντας τις εταιρείες να αυξήσουν τις δαπάνες για την έρευνα και να προσελκύσουν ταλέντα από όλο τον κόσμο.

Ο Καγκελάριος Μερτς υπογράμμισε ότι η τεχνολογική κυριαρχία είναι επίσης ζήτημα εθνικής ασφάλειας. «Η καινοτομία καθορίζει όχι μόνο την ευημερία μας αλλά και την ελευθερία μας», είπε. Υποστήριξε ότι μια ισχυρότερη τεχνολογική βάση θα δώσει στη Γερμανία μεγαλύτερη ανεξαρτησία στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και θα διασφαλίσει ανθεκτικότητα σε περιόδους γεωπολιτικής αβεβαιότητας.

Ο αγώνας δρόμου για τον εκσυγχρονισμό της γερμανικής οικονομίας

Η Ατζέντα Υψηλής Τεχνολογίας αποτελεί σημείο καμπής στην ερευνητική και βιομηχανική πολιτική της Γερμανίας. Αντανακλά την αυξανόμενη επίγνωση ότι η τεχνολογική ηγεσία δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη και ότι η πρόοδος απαιτεί τόσο θάρρος όσο και συνεργασία. Στόχος της κυβέρνησης δεν είναι μόνο να χρηματοδοτήσει την καινοτομία, αλλά και να αναδιαμορφώσει τη νοοτροπία του έθνους — μεταβαίνοντας από την προσεκτική μηχανική αριστεία στην τολμηρή τεχνολογική φιλοδοξία.

Εάν η πρωτοβουλία επιτύχει, η Γερμανία θα μπορούσε να ανακτήσει τη θέση της ως παγκόσμιος ηγέτης στις προηγμένες βιομηχανίες. Εάν αποτύχει, η χώρα κινδυνεύει να παραμείνει παγιδευμένη μεταξύ της επιτυχίας του παρελθόντος και του μελλοντικού δυναμικού - ο ίδιος ο ορισμός της «παγίδας της μεσαίας τεχνολογίας» από την οποία τώρα επιδιώκει να ξεφύγει.