Οι μειώσεις της εταιρικής φορολογίας διχάζουν τη γερμανική πολιτική

Εντείνεται η συζήτηση για το σχέδιο φορολογικής μεταρρύθμισης του Klingbeil

Μια σαρωτική πρόταση του νέου υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας, Λαρς Κλινγκμπάιλ (SPD), για μείωση των συντελεστών φορολογίας επιχειρήσεων έχει πυροδοτήσει αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και των ηγετών των κρατιδίων, με ανησυχίες για την πραγματική οικονομική του αποτελεσματικότητα. Ενώ το σχέδιο έχει σχεδιαστεί για να τονώσει τις επιχειρηματικές επενδύσεις και να αναζωογονήσει μια στάσιμη οικονομία, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι κινδυνεύει να αποστραγγίσει τα δημόσια οικονομικά και να επιδεινώσει τις υπάρχουσες ανισότητες - χωρίς να προσφέρει την υποσχεθείσα ώθηση στην ανάπτυξη.

Το ομοσπονδιακό υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε πρόσφατα τη νομοθεσία, η οποία περιλαμβάνει επιταχυνόμενη απόσβεση για εταιρικές επενδύσεις και σταδιακή μείωση του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων. Η συνολική εκτιμώμενη απώλεια δημόσιων εσόδων σε ομοσπονδιακό, κρατικό και δημοτικό επίπεδο ανέρχεται σε σχεδόν 46 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2029. Οι υποστηρικτές, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων επιχειρηματικών ενώσεων και συντηρητικών κομμάτων όπως το CDU/CSU, υποστηρίζουν ότι η πρωτοβουλία θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας, θα προωθήσει τις επενδύσεις και θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στο οικονομικό μέλλον της Γερμανίας. Ωστόσο, η εφαρμογή αντιμετωπίζει πλέον σημαντική αντίθεση στο Bundesrat, όπου εκπρόσωποι από τα ομοσπονδιακά κρατίδια της Γερμανίας φοβούνται ότι το οικονομικό βάρος θα πέσει δυσανάλογα πάνω τους.

Οι ηγέτες των πολιτειών προειδοποιούν για δημοσιονομική ανισορροπία

Ένας από τους πιο ένθερμους επικριτές είναι ο πρωθυπουργός της Κάτω Σαξονίας, Όλαφ Λις (SPD), ο οποίος υποστηρίζει κατ' αρχήν τα οικονομικά κίνητρα, αλλά προειδοποιεί κατά της μετατόπισης της οικονομικής πίεσης στις περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις. Ο Λις τόνισε ότι οι προσπάθειες για την ενίσχυση της δημοκρατίας μέσω της οικονομικής σταθερότητας δεν πρέπει να έχουν ως κόστος την υπονόμευση βασικών υπηρεσιών σε κρατικό και δημοτικό επίπεδο.

Μιλώντας πριν από τη συνεδρίαση του προεδρικού συμβουλίου στο Βερολίνο, ο Lies τόνισε ότι ενώ η λεγόμενη «ενίσχυση των επενδύσεων» είναι ευπρόσδεκτη, πρέπει να συνοδεύεται από μηχανισμούς που να διασφαλίζουν μακροπρόθεσμη δημοσιονομική ισορροπία σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να λύσουμε ένα πρόβλημα δημιουργώντας ένα άλλο», προειδοποίησε.

Αυτή η ανησυχία επαναλαμβάνεται από αρκετούς περιφερειακούς ηγέτες και σχολιαστές, οι οποίοι πιστεύουν ότι ουσιαστική πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω εποικοδομητικών διαπραγματεύσεων και εσωτερικών συμβιβασμών - χωρίς να επαναληφθούν οι ορατές εσωτερικές πολιτικές διαμάχες που παρατηρήθηκαν στον προηγούμενο ομοσπονδιακό συνασπισμό.

Η οικονομική λογική υπό έλεγχο

Στην καρδιά της διαφωνίας βρίσκεται το θεμελιώδες ερώτημα: Οδηγούν οι μειώσεις της εταιρικής φορολογίας με αξιοπιστία στην οικονομική ανάπτυξη; Ενώ το κυρίαρχο επιχείρημα υποδηλώνει ότι η μείωση των φόρων αφήνει στις εταιρείες περισσότερα κεφάλαια για επενδύσεις - πιθανώς αυξάνοντας την παραγωγή, τις προσλήψεις και την παραγωγή - πολλοί οικονομολόγοι και επικριτές χαρακτηρίζουν αυτή την υπόθεση υπερβολικά απλοϊκή και βαθιά λανθασμένη.

Η εξοικονόμηση φόρων δεν μεταφράζεται αυτόματα σε επενδύσεις. Οι εταιρείες λαμβάνουν επενδυτικές αποφάσεις με βάση κυρίως την αναμενόμενη ζήτηση και όχι τα διαθέσιμα μετρητά. Ένας ιδιοκτήτης μικρής επιχείρησης ή μια βιομηχανική εταιρεία θα επεκτείνει τις δραστηριότητές του ή θα προσλάβει νέο προσωπικό μόνο εάν υπάρχει εμπιστοσύνη στις μελλοντικές πωλήσεις. Χωρίς αυξανόμενη ζήτηση για αγαθά ή υπηρεσίες, υπάρχει μικρό κίνητρο για αύξηση της παραγωγικής ικανότητας, ανεξάρτητα από τη φορολογική πολιτική.

Παραδείγματα του παρελθόντος δείχνουν ότι η πλεονάζουσα εταιρική ρευστότητα συχνά διοχετεύεται σε μερίσματα μετόχων, επαναγορές μετοχών ή χρηματοοικονομικά αποθεματικά αντί για παραγωγικές επενδύσεις. Επιπλέον, οι τρέχουσες οικονομικές προκλήσεις της Γερμανίας δεν συνδέονται αποκλειστικά με την έλλειψη εταιρικής χρηματοδότησης, αλλά με βαθύτερα διαρθρωτικά ζητήματα, όπως η ασθενής καταναλωτική ζήτηση, η αβεβαιότητα στο παγκόσμιο εμπόριο και το κόστος ενέργειας.

Οι λύσεις από την πλευρά της ζήτησης παραμένουν παραμελημένες

Αρκετοί οικονομολόγοι επισημαίνουν μια εναλλακτική προσέγγιση που έχει κερδίσει έδαφος σε άλλες προηγμένες οικονομίες: την τόνωση της εγχώριας ζήτησης. Αντί της μείωσης των φόρων για τις πλουσιότερες επιχειρήσεις, η αύξηση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών με χαμηλότερο εισόδημα θα μπορούσε να αποφέρει πιο βιώσιμα οικονομικά οφέλη. Ομάδες όπως οι συνταξιούχοι με μικρές συντάξεις, οι μονογονεϊκές οικογένειες, τα άνεργα άτομα και οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι συχνά δαπανούν μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματός τους, τροφοδοτώντας έτσι τις τοπικές οικονομίες και τους τομείς των υπηρεσιών.

Παρά την αυξανόμενη αναγνώριση αυτής της προοπτικής, η δημοσιονομική πολιτική της Γερμανίας εξακολουθεί να διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από θεωρίες προσφοράς. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτή η ιδεολογική κυριαρχία εντός της κυβέρνησης και των ακαδημαϊκών κύκλων έχει οδηγήσει σε δεκαετίες χαμένων ευκαιριών για την οικοδόμηση μιας πιο συμπεριληπτικής και ανθεκτικής οικονομίας.

Πολιτικά διακυβεύματα και εντάσεις στον συνασπισμό

Ο τρέχων μαύρος-κόκκινος συνασπισμός μεταξύ του SPD και του CDU/CSU αντιμετωπίζει μια δύσκολη διαδικασία εξισορρόπησης. Από τη μία πλευρά, υπάρχει πίεση για ανάληψη δράσης εν μέσω αργής ανάπτυξης και εξασθενημένης αισιοδοξίας των επενδυτών. Από την άλλη, οι δημοσιονομικοί περιορισμοί σε επίπεδο κρατιδίων και δήμων περιορίζουν τις μεταρρυθμίσεις που είναι πολιτικά και πρακτικά εφικτές. Περαιτέρω περιπλοκότητα προκαλεί η απουσία του FDP από την Bundestag, η οποία παραδοσιακά υποστήριζε τις μειώσεις φόρων, αλλά τώρα ασκεί επιρροή μόνο έμμεσα.

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι χωρίς μια συντονισμένη και ολοκληρωμένη οικονομική στρατηγική, η προτεινόμενη φορολογική μεταρρύθμιση θα μπορούσε να εμβαθύνει τα υπάρχοντα χάσματα μεταξύ ομοσπονδιακών και περιφερειακών αρχών. Η μη εξασφάλιση ευρείας συναίνεσης μπορεί να καθυστερήσει τη νομοθεσία στο Bundesrat και να οδηγήσει σε περαιτέρω κατακερματισμό εντός του ήδη εύθραυστου οικονομικού πλαισίου της Γερμανίας.

Οι οικονομικοί κίνδυνοι παραμένουν ανεπίλυτοι

Ενώ η κυβέρνηση ελπίζει να χρησιμοποιήσει τη φορολογική μεταρρύθμιση ως μοχλό για την τόνωση της ανάπτυξης, οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι οι μακροοικονομικοί δείκτες παραμένουν αδύναμοι. Οι προβλέψεις ανάπτυξης της Γερμανίας για το 2025 παραμένουν μόλις στο 0.4%, μεταξύ των χαμηλότερων από όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Χωρίς σαφή μετατόπιση στα πρότυπα ζήτησης ή στις συνθήκες του εξωτερικού εμπορίου, ακόμη και τα γενναιόδωρα φορολογικά μέτρα μπορεί να μην είναι αρκετά για να αντιστρέψουν την επιβράδυνση.

Τελικά, η επιτυχία της μεταρρύθμισης δεν θα εξαρτηθεί μόνο από το πόσα χρήματα θα απομένουν στους εταιρικούς λογαριασμούς, αλλά και από το αν οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές θα ανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους για να ξοδέψουν και να επενδύσουν. Μέχρι τότε, η πολιτική συζήτηση για το ποιος πληρώνει για την οικονομική ανάκαμψη - και ποιος πραγματικά ωφελείται - μόνο θα ενταθεί.