Οι συνοριακοί έλεγχοι επικρίνονται ως δαπανηροί και αναποτελεσματικοί

Αύξηση των καθυστερήσεων στα σύνορα και των διαταραχών στην καθημερινή ζωή

Η διασυνοριακή κυκλοφορία μεταξύ της Γερμανίας και των γειτονικών της χωρών, Αυστρίας, Τσεχικής Δημοκρατίας και Ολλανδίας, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια, καθώς οι συνοριακοί έλεγχοι παραμένουν σε ισχύ παρά την αυξανόμενη κριτική. Πρόσφατα κλεισίματα στην ολλανδική πλευρά, ιδίως στην πόλη Μπεκ κοντά στο Έλτεν, προκάλεσαν έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση κατά τη διάρκεια των εορταστικών Σαββατοκύριακων. Δρόμοι όπως ο Έλτενσεβεγκ και ο Ζουμ Βάλντκροϊζ αποκλείστηκαν για να εμποδιστούν οι οδηγοί να αποφύγουν τα σημεία ελέγχου της Γερμανίας κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου Α3.

Οι τοπικοί αξιωματούχοι εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για την αυξημένη κυκλοφοριακή συμφόρηση στις κοντινές πόλεις. Ο επικεφαλής του χωριού Έλτεν, Άλμπερτ Γιάνσεν, προειδοποίησε ότι η επαναλαμβανόμενη συμφόρηση δεν είναι πλέον αποδεκτή, ειδικά εν όψει των καλοκαιρινών διακοπών. Τα κλεισίματα αποτελούν μέρος συντονισμένων προσπαθειών μεταξύ των γερμανικών και ολλανδικών αρχών, ωστόσο η αυξανόμενη πίεση στους κατοίκους και τους ταξιδιώτες έχει ανοίξει ξανά τη συζήτηση σχετικά με την αναγκαιότητα τέτοιων αυστηρών πρακτικών επιβολής.

Η πολιτική συνόρων δέχεται πυρά στη Βαυαρία

Εν τω μεταξύ, στη Βαυαρία, η Marlene Schönberger, μέλος της Bundestag που εκπροσωπεί το Bündnis 90/Die Grünen, ζητά να τερματιστούν αυτά που περιγράφει ως παράνομα και σπάταλα μέτρα επιβολής των συνόρων κατά μήκος των αυστριακών και τσεχικών συνόρων. Επικαλούμενη εσωτερικά κυβερνητικά στοιχεία, η Schönberger ανέφερε ότι σε ορισμένες εβδομάδες, η ομοσπονδιακή αστυνομία επέστρεφε λιγότερα από τρία άτομα την ημέρα σε αυτά τα σημεία ελέγχου. Σε μια πρόσφατη περίπτωση, δεν σημειώθηκαν απορρίψεις κατά μήκος των τσεχικών συνόρων.

Μόνο περίπου το πέντε τοις εκατό όσων απορρίφθηκαν σε εθνικό επίπεδο ήταν πραγματικοί αιτούντες άσυλο, υπογραμμίζοντας αυτό που οι επικριτές θεωρούν ως συμβολική φύση αυτών των ελέγχων και όχι ως λειτουργικό αποτρεπτικό παράγοντα. Σύμφωνα με την Schönberger, αυτές οι ενέργειες όχι μόνο παραβιάζουν δικαστικές αποφάσεις, αλλά και σπαταλούν περισσότερα από 100 εκατομμύρια ευρώ ετησίως σε ομοσπονδιακούς πόρους. Πρόσθεσε ότι η υπερφορτωμένη συνοριακή αστυνομία, οι καθυστερήσεις στους μετακινούμενους και οι απώλειες των τοπικών επιχειρήσεων στις παραμεθόριες περιοχές έχουν αγνοηθεί από εκείνους που συνεχίζουν την πολιτική.

Πολιτικά Μηνύματα και Νομικά Ανησυχήματα

Η διαμάχη συνδέεται επίσης με πολιτικές αφηγήσεις. Οι επικριτές κατηγορούν τα μέλη της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CSU), ιδίως τον υπουργό Εσωτερικών Αλεξάντερ Ντόμπριντ, ότι χρησιμοποιούν τα μέτρα για τα σύνορα ως εργαλεία λαϊκιστικής εκστρατείας χωρίς μετρήσιμο όφελος για την ασφάλεια. Η Σένμπεργκερ δήλωσε ότι η επιβολή της νομοθεσίας δεν σχεδιάστηκε ποτέ για πρακτικό αποτέλεσμα και, αντίθετα, χρησιμεύει ως επίδειξη πολιτικής σκληρότητας. Χαρακτήρισε την πολιτική τόσο ως συνταγματικό κίνδυνο όσο και ως οικονομική εξάντληση που υπονομεύει το κράτος δικαίου.

Το επιχείρημα υπερβαίνει την αποτελεσματικότητα. Νομικοί εμπειρογνώμονες έχουν επισημάνει προηγούμενες δικαστικές αποφάσεις που έκριναν ότι τμήματα των πρακτικών επιβολής των συνόρων της Γερμανίας παραβίαζαν τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και τις διαδικασίες ασύλου. Παρά ταύτα, δεν έχουν εισαχθεί διαρθρωτικές αλλαγές και η εφαρμογή του νόμου συνεχίζεται χωρίς νέες νομικές εγγυήσεις.

Η ευρωπαϊκή συνεργασία παραμένει κρίσιμη

Το ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο στο ζήτημα. Ενώ το κλείσιμο των συνόρων και το κυκλοφοριακό χάος κυριαρχούν στα πρωτοσέλιδα, η συνεργασία μεταξύ της Γερμανίας και των γειτόνων της παραμένει απαραίτητη για τη σταθερότητα της ηπείρου. Πουθενά αυτό δεν είναι πιο εμφανές από ό,τι στη συνεχιζόμενη συνεργασία μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας, η οποία συνεχίζει να χρησιμεύει ως μοντέλο διασυνοριακής συνεργασίας.

Από την υπογραφή της Συνθήκης των Ηλυσίων το 1963, η Γερμανία και η Γαλλία έχουν ενισχύσει τους δεσμούς τους μέσω κοινών πολιτικών στόχων, εκπαιδευτικών ανταλλαγών και πολιτιστικών προγραμμάτων. Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι η κοινή εργασία βιοτεχνικών επιμελητηρίων από το Βερολίνο και το Παρίσι. Το πρόσφατο έργο τους, «Η Τέχνη της Δημιουργίας 2025», παρουσίασε τη συνεργατική χειροτεχνία στο Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών του Βερολίνου, προσελκύοντας μεγάλα πλήθη και καταδεικνύοντας τα πραγματικά οφέλη των διεθνικών έργων.

Αυτός ο δεσμός επεκτείνεται στην επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία υποστηρίζεται από προγράμματα Erasmus+ που στέλνουν Γερμανούς μαθητευόμενους στο εξωτερικό για να αποκτήσουν πρακτική εμπειρία σε γαλλικές πόλεις όπως το Καλαί, το Παρίσι και η Μασσαλία. Αυτές οι ανταλλαγές υπογραμμίζουν ότι η κινητικότητα και τα ανοιχτά σύνορα δεν είναι αφηρημένα ιδανικά αλλά πραγματικά εργαλεία για μάθηση και ανάπτυξη. Ενισχύουν επίσης ότι η αξία της διεθνούς συνεργασίας ξεπερνά κατά πολύ το εμπόριο—ενισχύει την κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα.

Αντιθέσεις μεταξύ πρακτικής και πολιτικής

Η διαφορά μεταξύ συμβολικού ελέγχου και πρακτικής ενσωμάτωσης γίνεται όλο και πιο ορατή. Από τη μία πλευρά, οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν μεγάλες καθυστερήσεις και αυξανόμενη απογοήτευση από προσωρινά οδοφράγματα και αστυνομική παρουσία, με αμφίβολες επιπτώσεις στην ασφάλεια. Από την άλλη, θεσμοί και άτομα συνεχίζουν να εμβαθύνουν τη διασυνοριακή συνεργασία, ιδίως σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η τέχνη και η κινητικότητα των νέων.

Σε μια εποχή που οι αγορές εργασίας, οι πρωτοβουλίες για το κλίμα και οι αμυντικές προσπάθειες εξαρτώνται από την ενότητα, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι συνοριακοί έλεγχοι στέλνουν λάθος μήνυμα. Λένε ότι αντί να ενισχύουν την ασφάλεια, αυτές οι πολιτικές αποδυναμώνουν την εμπιστοσύνη στις συμφωνίες της ΕΕ και εκτρέπουν την ενέργεια από τις προκλήσεις που απαιτούν διεθνή συντονισμό.

Η τρέχουσα προσέγγιση της Γερμανίας φαίνεται ολοένα και πιο ασύμβατη με το ευρύτερο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Ενώ το Βερολίνο και το Παρίσι προετοιμάζουν τον επόμενο γύρο κοινών πολιτιστικών εκθέσεων και επαγγελματικών συνεργασιών, τα σημεία συμφόρησης στην κυκλοφορία και η νομική αβεβαιότητα εξαπλώνονται κατά μήκος των άλλων συνόρων της.

Η αυξανόμενη ένταση μεταξύ της εθνικής πολιτικής και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης απαιτεί τώρα επείγουσα προσοχή — όχι μόνο για λόγους ομαλότητας των ταξιδιών, αλλά και για να διασφαλιστεί ότι η εμπιστοσύνη, η νομιμότητα και η συνεργασία δεν θα διαβρωθούν στα άκρα της ένωσης.